Өнөөдрөөс яг гурван жилийн өмнө “OpenAI” компани “ChatGPT” хиймэл оюуны чатботыг танилцуулж, таван өдрийн дотор нэг сая хэрэглэгчтэй болсноо зарлаж байсан бол өдгөө 700-800 сая идэвхтэй хэрэглэгчтэй болжээ. Түүнчлэн тус компани энэ оны төгсгөл гэхэд нэг тэрбум хэрэглэгчтэй болох зорилго тавиад буй аж.

Хиймэл оюуны хэрэглээ өсөхийн хэрээр том хэмжээний хэлний загваруудтай (цаашид ‘LLM’ гэх) үр дүнтэй харилцах төрөл бүрийн ур чадварыг эзэмших шаардлага тулгарч байгаагийн нэг нь “prompt инженерчлэл” юм. Үүнийг энгийнээр тодорхойлбол оновчтой хариулт эсвэл мэдээллээ авахын тулд нарийн, сайн бүтэцтэй заавар бичих ур чадвар гэсэн үг.

Тэгвэл “OpenAI” компани prompt бичихдээ дараах агуулгыг багтаахыг санал болгожээ.

1. Дүр ба зорилго (Role and objective): ChatGPT ямар дүрээр ажиллаж, яг юу хийх ёстойг маш тодорхой хэлж өгөх
2. Заавар (Instructions): Тухайн даалгаврыг гүйцэтгэхэд яг ямар зааварчилгааг баримтлах талаар тодорхой тайлбарлах
3. Логик дараалал (Reasoning steps): Ямар логик дарааллыг баримтлах талаар дурдах
4. Формат (Output format): Хариуг ямар бүтэц, хэлбэрээр гаргахыг зааж өгөх
5. Жишээ (Examples): Хүлээж буй үр дүнгийн жишээ үзүүлэх
6. Контекст (Context): Шаардлагатай суурь мэдээллээр хангах
7. Бусад (Final instructions): Нэмэлт, анхаарах зүйлсийг бичих

Өнгөрсөн 9-р сард АНУ-ын эдийн засгийн судалгааны үндэсний товчооноос (NВЕR) танилцуулсан судалгаагаар “ChatGPT” хэрэглэгчдийн 78% нь 1) практик зөвлөгөө асуух 2) мэдээлэл хайх 3) бичгийн ажил хийлгэх зорилгоор тус чатботыг ашигладаг гэсэн үр дүн гарсан тул үүнтэй холбоотой жишээ үзүүлье.

Та Япон руу аяллаар явахаар боллоо гэж бодъё. Тэгвэл ямар зааварчилгаа өгсөн гэдгээс шалтгаалж ChatGPT дараах хоёр өөр хариултыг өгчээ.

Жишээ №1: Тодорхой бүтэц ашиглаагүй бөгөөд монгол хэлээр бичсэн.

Хэдэн цагт газардах, ямар төрлийн газруудаар орж үзмээр байгаа, хэдэн төгрөгийн төсөвтэй зэрэг нарийн мэдээлэл огт дурдаагүй тул хэт ерөнхий хариулт өгснийг харж байгаа байх. Яг таны хүссэн оновчтой мэдээллийг агуулаагүй тохиолдолд "илүү сайжруул", "илүү дэлгэрэнгүй бичээрэй" гэх мэтчилэн нэмэлт асуулт асуудаг шүү дээ. Ингэснээр бараг цагаа хэмнээгүй харин ч үрээд байгаа юм шиг санагдаж байсан уу?

Жишээ №2: "OpenAI" компанийн санал болгосон бүтцийг ашиглаж, бүх агуулгыг багтаасан бөгөөд англи хэлээр асуусан. (Хэрвээ та англи хэл мэдэхгүй бол google translate ашиглан хайлт хийгээрэй. Шууд монголоор бичиж хайснаас илүү үр дүнтэй шүү)

Тус заавар дээр форматыг PDF-ээр гаргаж өгөөрэй гэж оруулсан тул дараах файлыг татаж авах холбоосыг мөн хавсаргажээ.

Эхний жишээтэй харьцуулахад ингэж асуух нь хэцүү бөгөөд "төвөгтэй" санагдаж байж болох ч, "OpenAI" компанийн зөвлөснөөр энэ бол хамгийн оновчтой, дэлгэрэнгүй хариулт авах арга юм.

Тэгвэл энэ хэцүү, төвөгтэй prompt-ийг яаж бичих вэ?

Нэгдүгээрт, "AI prompt generator" ашиглах. Энэ нь таны энгийн үг хэллэгээр бичсэн замбараагүй санаануудыг сайжруулж, мэргэжлийн prompt болгодог хиймэл оюуны хэрэгсэл (AI tool) юм. Жишээ нь: GeneratePrompt.ai-ийг туршаад үзээрэй. Эсвэл өөрийн ашиглаж буй LLM-ээрээ prompt бичүүлж, ашиглах боломжтой.

Хоёрдугаарт, "OpenAI" компанийн блогуудыг тогтмол шалгах. Тус компани ChatGPT-ын шинэ моделийг танилцуулах бүрдээ тухайн модельд тохиромжтой prompt бичих зөвлөмж оруулж, чатботыг хэрхэн илүү үр дүнтэй ашиглах талаар төрөл бүрийн сонирхолтой нийтлэлүүд оруулдаг. Жишээ нь энд дарж, гурван сарын өмнө оруулсан нийтлэлтэй танилцаарай.

Гуравдугаарт, энэ сэдвээр ном унших. Мэдээж та ямар зорилгоор, юу хийх гэж байгаагаас шалтгаалан нэг ижил төрлийн prompt байнга ашиглах нь тохиромжгүй тул өөрийн ажил мэргэжил, шаардлагад тохируулан илүү дэлгэрэнгүй судалж болно. Ибрахам Жоны бичсэн "The Art of ChatGPT for high-quality answer: A complete guide to a prompt-engineering techniques" номыг санал болгоё. Энэхүү ном дээр 20 гаруй төрлийн prompt бичих аргачлалыг дэлгэрэнгүй тайлбарласан байгаа.

Хиймэл оюун бидний өдөр тутмын хэрэгсэл болж буй энэ үед “сайн асуух” гэдэг нь өөрөө нэг ур чадвар болчхож. ChatGPT муу хариулдагдаа бус, бид түүнд ямар чиглэл өгч байна вэ гэдгээс бүх зүйл хамаарна гэсэн үг. Иймд өөрийн зорилго, мэдээллийн цар хүрээ, хүсэж буй форматаа тодорхой хэлж сурах нь бичиг үсгээр бол цагаан толгойтой адил үндсэн чадвар болж буй.

🔗 Эх сурвалж:

1. Chatterji, Aaron, et al. “How People Use ChatGPT.” Working Paper no. 34255, National Bureau of Economic Research, Sept. 2025. Working Paper Series. National Bureau of Economic Research, https://doi.org/10.3386/w34255.
2. Knoth, Nils, et al. “AI Literacy and Its Implications for Prompt Engineering Strategies.” Computers and Education: Artificial Intelligence, vol. 6, June 2024, p. 100225. ScienceDirect, https://doi.org/10.1016/j.caeai.2024.100225.
3. “Number of ChatGPT Users (November 2025).” Exploding Topics, 4 Dec. 2024, https://explodingtopics.com/blog/chatgpt-users.
4. How People Are Using ChatGPT. 4 Dec. 2025, https://openai.com/index/how-people-are-using-chatgpt/.